Kanun Rehberi

Ana Sayfa

Blog Yazıları *

Kanun Rehberi'ne Neden İhtiyaç Duyuldu?
Yasama faaliyetleri sonucunda ortaya çıkan ve uyulması zorunlu yazılı kurallar olan kanunlar, toplum düzenini sağlamanın en önemli araçları olmalarına rağmen çoğu kez geniş kitleler tarafından yeterince bilinmez ve anlaşılmazlar. Bunun başlıca nedenleri arasında, kanunların sayıca fazlalığı, çoğunlukla hukuki terimler içeren kapsamlı metinlerden oluşmaları ve genellikle teknik konulara dair ayrıntılı düzenlemelere yer vermeleri sayılabilir. Devamını oku

Kanun Rehberi'nde Neler Var?
Tümüyle bilgisayar ortamında ve yapay zekâ desteğiyle hazırlanan Kanun Rehberi bir düstur veya kanun külliyatı değildir. Zaten yayın formatı ve amacı itibariyle yürürlükteki tüm kanunları kapsaması da mümkün değildir. Veri tabanında sadece Yapım Ve Yayın Ekibi tarafından rehber formatında yayınlanması uygun görülen sınırlı sayıda kanun yer almakta olup, bunların da hizmet koşullarının el verdiği sıklıkla ve belirli bir sırayla kullanıma açılması hedeflenmiştir. Devamını oku

Yazılı Hukuk Kurallarının Nitelikleri
Yazılı hukuk kuralları toplumsal düzenini sağlamak ve adaleti temin etmek amacıyla yetkili kural koyucular tarafından hazırlanan ve yürürlüğe konulan hukuki metinlerdir. Bu kurallar kanun, tüzük, yönetmelik ve genelge gibi çeşitli biçimlerde olabilir. Yazılı hukuk kurallarının toplumun geniş bir kesimi tarafından anlaşılması ve doğru olarak uygulanabilmesi için belirli nitelikleri taşıması ve hukuk tekniğine uygun olarak yapılmış olması şarttır. Devamını oku

Kanun Nedir?
Bu yazımızda kanun kavramından ve bu alanda yaşanan gelişmelerden söz edeceğiz. Kanun/yasa sözcüğünün, eski Yunancada vergi kuralı anlamına gelen ‘kanon’ kelimesinden Arapçaya ve oradan da bugün kullandığımız anlamı ile dilimize geçtiği tahmin edilmektedir. Geniş anlamda kanun, belirli bir sanat veya bilim alanında çoğunluğun benimsediği genel ilkeler olarak nitelendirilirken, hukuk alanında kanun, toplum düzenini korumak ve bireyler arasındaki ilişkileri düzenlemek amacıyla yasa koyucu tarafından hazırlanan bağlayıcı kurallar olarak tanımlanmaktadır. Devamını oku

Kanunlar Nasıl Yapılır?
Kanun yapma süreci, devletlerin hukuki ve siyasi yapısının önemli bir göstergesidir. Türkiye’de kanun teklifleri Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kabul edilerek kanunlaşmakta ve Cumhurbaşkanınca yayımlanarak yürürlüğe girmektedir. Cumhurbaşkanı kanunları, bir daha görüşülmek üzere geri gönderebilmektedir. Bu kanunların Meclis üye tamsayısının salt çoğunluğuyla aynen kabul edilmesi halinde Cumhurbaşkanınca yayımlanması zorunludur. Kanunların Anayasa’ya uygunluğu, Anayasa Mahkemesince denetlenebilmektedir. Devamını oku

Kanun Tekniği
Kanun tekniği, anlaşılır ve uygulanabilir kanun metinleri hazırlaması için takip edilmesi gereken yöntemleri içerir. Ülkemizde bu konuya ilişkin bağlayıcı bir mevzuat bulunmamakla birlikte, TBMM Başkanlığınca 2019 yılında yayınlanan Kanun Teklifi Taslağı Hazırlama Yönergesi ile 2022 yılında yayınlanan Yasama El Kitabı bu alanda öne çıkan başlıca kaynaklardır. Söz konusu düzenlemelere göre, TBMM’ye sunulan kanun tekliflerinin şekil itibariyle belirli bir düzen içerisinde olması ve kitap, kısım, bölüm ve madde gibi çeşitli ayrımlar içermesi gerekmektedir. Devamını oku

Kanun Türleri
Kanunları, içerikleri, çıkarılma yöntemleri, yürürlük süreleri ve hukuki etkileri gibi çok çeşitli kriterlere göre tasnif etmek mümkün ise de konuya ilişkin kapsayıcı bir özet sunabilmek için bu sınıflandırmayı aşağıdaki şekilde yapmayı tercih ettik. Kurucu Kanunlar: Devletin temel yapısını, bireylerin temel hak ve özgürlüklerini belirleyen ve normlar hiyerarşisinin en üstünde yer alan kanunlardır. (Örn. 2709 sayılı T.C. Anayasası) Kod Kanunlar: Belirli bir alandaki tüm kuralları düzenleyen kapsayıcı kanunlardır. (Örn. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu) Devamını oku

Türkiye'de Çıkarılan Kanun Sayısının Dönemler İtibariyle Karşılaştırılması
Ülkemizde Cumhuriyetin ilanından bu yana yürürlüğe giren kanun sayısı ve parlamentonun bu konudaki performansı hakkında kanaat edinilebilmesi için yasama dönemleri ve yıllar itibariyle çıkarılan kanun sayılarının karşılaştırılması gerekir. Kanunlara ilişkin olarak yayınlanan veriler incelendiğinde, Meclis’in ilk kanunu çıkardığı 24.04.1920 tarihinden 2024 yılı sonuna kadar geçen yaklaşık 105 yıllık dönemde toplam 15.140 adet kanun çıkarıldığı anlaşılmaktadır. Bunlardan 7.480 adetinin 11 yasama döneminden oluşan 1920-1960 yılları arasındaki 40 yıllık sürede kanunlaştığı görülmektedir. Devamını oku

Kanuna Uygunluk Kriterleri
Kanunlar bir toplumun düzenini korumak ve bireyler arasındaki ilişkileri düzenlemek amacıyla yasa koyucu tarafından hazırlanan ve bağlayıcılığı olan yazılı hukuk kurallarıdır. Kanuna uygunluk kriterleri ise kanunların uygulanabilirliğini ve kanuni sınırları ortaya koymak için sonradan oluşturulan sistematik ölçütlerdir. Kanunların hatasız uygulanabilmesi için kanuna uygunluk kriterlerinin uygulayıcılar tarafından iyi biliniyor olması da gerekir. Kanuna uygunluk kriterleri belirli bir davranışın, işlemin ya da faaliyetin yasal çerçevede kabul edilebilir olup olmadığını gösterir. Devamını oku

Yapay Zekâ ve Hukuk
Yapay zekâ (YZ) sağlık, eğitim ve finans gibi birçok alanda devrim yaratırken, hukuk alanında da önemli değişimlere öncülük etmektedir. Hukuk sisteminin karmaşıklığıyla ve devasa kural yığınlarıyla baş edebilecek keskin analiz yeteneği gözetildiğinde YZ’nin bu alandaki potansiyeli dikkat çekicidir. YZ uygulamalarının hukuk alanında yaratacağı en belirgin katkı şüphesiz hukuki süreçlerdeki verimliliği artırması olacaktır. Örneğin YZ karmaşık ve geniş hacimli hukuki metinleri hızlı ve güvenilir bir şekilde analiz ederek aralarındaki ilişkileri belirleyebilir ve bu sayede hukuki araştırmalar daha hızlı ve doğru olarak yapılabilir. Devamını oku

Yapay Zekâ Yazılı Hukuk Kurallarının Anlaşılmasını ve Uygulanmasını Kolaylaştırabilir mi?
Hukuk toplum düzenini ve adaleti sağlamak için var olan bir sistemdir ve bu sistemin temel taşları olan kanun, tüzük, yönetmelik, genelge gibi yazılı hukuk kuralları da bireylerin ve toplulukların davranışlarının yönlendirilmesinde ve toplumsal düzenin sağlanmasında önemli rol oynarlar. Ancak bu düzenleyici kuralların oluşturulmasında kullanılan dil ve yöntem bazen geniş kitleler tarafından anlaşılmalarını o denli güçleştirir ki, bu durum kaçınılmaz olarak söz konusu kuralların tam ve doğru olarak uygulanmalarını, amaçlarına ulaşmasını engelleyebilir. Devamını oku

Kanuna Uygunluk Kriterlerinin Yapay Zekâ Yardımıyla Tespiti
Kanunların doğru şekilde uygulanması ve kanuni uygulamaların etkili bir şekilde denetlenmesi hukuk düzeninin işlerliği açısından kritik öneme sahiptir. Kanun metinleri içerisinde yer alan ve kanuni kuralların hangi şartlar altında ve nasıl uygulanacağını belirleyen ölçütler olarak niteleyebileceğimiz kanuna uygunluk kriterlerinin tam ve doğru anlaşılması ise bu süreci destekleyen en önemli faktörlerden biridir. Ancak kanuna uygunluk kriterlerinin çoğu kez kanun metinleri içerisinde karmaşık, dolaylı veya örtülü bir şekilde ifade edildiği, bunların doğru olarak anlaşılmaları bir tarafa, konunun uzmanları dışında kalan geniş kitleler tarafından fark edilmelerinin bile oldukça güç olduğu görülmektedir. Devamını oku

Yapay Zekâ Yazılı Hukuk Kurallarının Oluşturulmasına Yardımcı Olabilir mi?
Yazılı hukuk kurallarının geniş kitleler tarafından doğru olarak anlaşılmaları ve uygulanabilmeleri için hukuk tekniğine uygun olarak, tutarlı ve özenli bir şekilde hazırlanmaları şarttır. Bu yazıda yazılı hukuk kurallarının oluşturulmasında yapay zekâ (YZ) teknolojilerinin rolü üzerinde durulacaktır. Yazılı hukuk kuralları oluşturulurken, bunların hukuk tekniğine uygunluğu, amaçları ile örtüşen kurallar içerip içermedikleri, yürürlükteki diğer yazılı hukuk kurallarına aykırı veya çelişkili olup olmadıkları hususları bu kuralları hazırlayan yetkililerce dikkatle incelenmeli ve araştırılmalıdır. Devamını oku

Kanunların Yapay Zekâ Yardımıyla Yorumlanması
Kanunların doğru uygulanması, iyi anlaşılmaları yanında isabetli bir şekilde yorumlanmalarına da bağlıdır. Kanuni yorumlar bağlayıcı olmamakla birlikte uygulayıcılar için yol gösterici olduklarından önem taşırlar. Kısaca kanun kurallarının anlam ve kapsamını belirlemek için yürütülen faaliyetler olarak tanımlayabileceğimiz kanun yorumunu, gözetilen amaç yönünden iki kategoriye ayırabiliriz. Yorum, kanun koyucunun kanun yapma iradesini kullanırken gözettiği amaç araştırılarak yapılıyorsa klasik yorum, uygulandığı dönemdeki toplumsal amaç dikkate alınarak yapılıyorsa modern yorum söz konusudur. Öte yandan kanun yorumu kullanılan yönteme göre de farklılık gösterir. Devamını oku

Kanuni Uygulamaların Yapay Zekâ Yardımıyla Denetlenmesi
Kanunlar toplumsal düzenin sağlanması ve adaletin temini için vazgeçilmezdir. Ancak kanun metinlerinin karmaşıklığı ve anlaşılmasının güçlüğü çoğu kez bu kuralların doğru olarak uygulanmasını zorlaştırmaktadır. Bu durumun ortaya çıkardığı diğer bir sorun ise kanuni uygulamalar sırasında ortaya çıkan hata ve noksanlıklarının tespitinin de giderek zorlaşıyor olmasıdır. İşte bu noktada yapay zekâ (YZ) teknolojileri devreye girerek kanunların geniş kitleler tarafından daha kolay anlaşılmalarına ve yapılan kanuni uygulanmaların etkin bir şekilde denetlenmesine olanak sağlayabilir. Devamını oku

Hukuki Uyuşmazlıkların Çözümünde Yapay Zekânın Rolü
Hukuki uyuşmazlıklar bireylerin ve kurumların karşılaştığı karmaşık sorunlar arasında her zaman önemli bir yer tutmuştur. Bu uyuşmazlıkların çözümünde yapay zekâ (YZ) teknolojilerinin kullanımı hukuki süreçlerin daha hızlı, etkili ve adil bir şekilde yürütülmesini sağlama potansiyeline sahiptir. Öncelikle YZ hukuki uyuşmazlıkların giderilmesi için yapılacak başvurulara ilişkin süreci kolaylaştırıp bu aşamada yapılan usül hatalarını azaltarak yetkili mercilerin sorunlara daha hızlı müdahale etmelerine ve çözüme kavuşturmalarına yardımcı olabilir. Devamını oku

( * ) Blog yazıları proje liderimiz Ali İhsan TEMEL tarafından hazırlanmaktadır. Kanun Rehberi web sitesi kaynak gösterilmek şartıyla bu yazılardan kısmen alıntı yapılabilir.